بوتاکس (سم بوتولینوم نوع A) یک داروی نوروتوکسین است که با شل کردن ماهیچه‌های صورت موجب رفع موقت چین‌وچروک‌ها می‌شود. این روش به‌خصوص برای کاهش خطوط پیشانی و اخم کاربرد دارد. امروزه تزریق بوتاکس در میان افراد ۱۸ تا ۶۰ سال محبوبیت زیادی یافته و به‌عنوان یک راهکار موقتی اما موثر برای صاف کردن خطوط پیشانی و اطراف چشم شناخته می‌شود بوتاکس تنها برای بزرگسالان بالای ۱۸ سال (تایید FDA) توصیه می‌شود، زیرا اثر آن حدود ۳ تا ۴ ماه دوام دارد. از جمله فواید بوتاکس می‌توان به جوان‌سازی فوری پوست، افزایش اعتمادبه‌نفس و پیشگیری نسبی از عمق بیشتر چین‌وچروک‌ها اشاره کرد. در یک مطالعه بالینی جدید کره‌ای (۲۰۲۵) مشاهده شد که یک محصول جدید بوتاکس (MBA-P01) به‌طور موثری چین‌وچروک‌های بین ابرو را با ایمنی بالا کاهش می‌دهد و کارایی و ایمنی آن با بوتاکس استاندارد مشابه است این نتایج نشان می‌دهد در صورت استفاده صحیح و توسط پزشک متخصص، بوتاکس می‌تواند راه‌حلی مؤثر و نسبتاً بی‌خطر برای چروک‌های پیشانی باشد.

 

مزایا و نتایج پژوهش‌های جدید

بوتاکس با بلوکه کردن انتقال عصبی به عضلات صورت، قدرت انقباض آن‌ها را کم می‌کند و از این طریق چین‌وچروک‌های حرکتی (دینامیک) مانند خطوط اخم را کاهش می‌دهد. تحقیقات جدید نشان می‌دهند تزریق منظم بوتاکس می‌تواند به پیشگیری از تشکیل خطوط جدید کمک کند؛ برای مثال یک مطالعه قدیمی روی دوقلوها نشان داد پس از ۱۲ سال تزریق بوتاکس، فردی که تزریق مداوم داشت هفت ماه بعد از قطع درمان، چین‌وچروک کمتری نسبت به برادر خود داشت. همچنین گزارش یک کارآزمایی بالینی دیگر (ژوئن ۲۰۲۵) بیان می‌کند محصول بوتاکس جدید CKDB-501A کارآیی مشابهی با محصولات موجود دارد و تا ۱۶ هفته اثرات زیبایی آن حفظ شده است؛ ضمن اینکه پروفایل ایمنی آن نیز مشابه بوده و هیچ عارضه جدی مانند انتشار سم در بدن یا تولید آنتی‌بادی خنثی‌کننده مشاهده نشده است. به بیان دیگر، در گروه سنی ۱۸-۶۰ سال که چین‌وچروک‌ها هنوز عمدتاً پویا هستند، بوتاکس اثر خوبی دارد و نتایج جدید از مطالعات بالینی نشان می‌دهند این درمان می‌تواند خطوط پیشانی را به‌طور تدریجی کاهش داده و رضایت بالای بیماران را به همراه داشته باشد.

 

عوارض جانبی و ایمنی بوتاکس

اگر تزریق توسط پزشک مجرب در محیط کلینیکی انجام شود، بوتاکس معمولاً ایمن تلقی می‌شود. کلیولند کلینیک و مایو کلینیک اشاره کرده‌اند سم بوتاکس از نوع خالص‌شده و رقیق‌شده است و در دوزهای درمانی کاربردی، خطر بروز مسمومیت‌بوتولیسم واقعی بسیار اندک است؛ همچنین آخرین گزارش مورد مسمومیت درمانی مربوط به سال ۲۰۱۷ بوده است. با این حال، عوارض شایع و خفیف معمولا شامل درد یا کبودی محل تزریق، سردرد و قرمزی کوتاه‌مدت است. عوارض جدی‌تر نادرند ولی می‌توانند شامل افتادگی موقت پلک‌ها، عدم تقارن خفیف چهره یا واکنش‌های آلرژیک محدود باشند. مطالعات نشان می‌دهند اگر تزریق بیش از حد یا توسط افراد غیرحرفه‌ای انجام شود، ممکن است در موارد بسیار نادر، توکسین به نقاط دیگر انتشار یابد و علائمی چون ضعف عضلانی، اختلال در بلع یا تنفس ایجاد کند.همین‌طور برخی گزارش‌ها به ارتباط احتمالی این درمان با تپش قلب در بیماران زمینه‌ای اشاره کرده‌اند اما شواهد علمی قوی در این باره وجود ندارد. نکته مهم آن است که به‌طور کلی حتی استفاده مکرر بوتاکس، پس از توقف درمان اثرات منفی دائمی ندارد و ماهیچه‌ها و حالت‌های چهره به مرور به حالت طبیعی بازمی‌گردند.

 

آیا بوتاکس ایمن است ؟

 

برای به حداقل رساندن خطرات، همواره تزریق بوتاکس باید توسط پزشک یا متخصص زیبایی مجاز صورت گیرد. مایو کلینیک تاکید می‌کند «تزریق بوتاکس در شرایط کنترل شده توسط ارائه‌دهنده مجرب، معمولا امن است ولی در صورت اشتباه می‌تواند نتیجه نامطلوب یا آسیب ایجاد کند». به همین دلیل توصیه می‌شود بیماران حتما در جلسه مشاوره تاریخچه پزشکی خود را در میان بگذارند و با انتظارات واقع‌بینانه وارد درمان شوند.

 

اثرات بلندمدت بوتاکس در گروه سنی ۱۸–۶۰ سال

مطالعات بلندمدت در مورد بوتاکس هنوز محدود است، اما نتایج فعلی حاکی از ایمنی نسبی آن است. به گفته کارشناسان، استفاده مکرر از بوتاکس می‌تواند باعث ضعیف شدن تدریجی عضلات نواحی تزریق شود که البته با قطع درمان قابل برگشت است. موارد محدودی گزارش شده که عضلات پیشانی با استفاده مداوم ضعیف شوند یا پوست ناحیه تزریق کمی نازک‌تر شود. همچنین مطالعه‌ای گزارش داده که افراد دارای انگیزه بالای زیبایی (استفاده طولانی مدت بوتاکس) ممکن است به‌طور خفیف اضطراب یا افسردگی بیشتری را تجربه کنند، اما یافته‌های کلی نشان می‌دهد بهبود ظاهری و بالارفتن اعتماد به نفس از اثرات مثبت طولانی‌مدت تلقی می‌شود.در کل، در دامنه سنی ۱۸ تا حدود ۶۰ سال که هنوز چین‌وچروک‌ در حالت دینامیک است، تزریق بوتاکس بارها ایمن و مؤثر گزارش شده است؛ در عین حال بیش از حد یا تزریق مکرر توسط افراد غیرمتخصص ممکن است با عوارض ظاهری (چهره «یخ‌زده» یا عدم تقارن) همراه باشد متخصصان توصیه می‌کنند حتما فاصله مناسب (چند ماه) بین جلسات رعایت شود تا بدن فرصت بازیابی داشته باشد و در صورت بروز هرگونه تغییر غیرمنتظره (مانند ضعف غیرعادی عضله) درمان متوقف و بررسی شود.

توصیه‌های تخصصی برای استفاده ایمن

ایمنی تزریق بوتاکس تا حد زیادی به مهارت فرد تزریق‌کننده بستگی دارد. بر اساس راهنمایی کارشناسان، افراد باید تنها نزد پزشک آشنا به آناتومی صورت و با تجربه کافی مراجعه کنند تا خطر عوارض به حداقل برسد . همچنین دنبال کردن نکات مراقبتی پس از تزریق (مانند خودداری از ماساژ ناحیه و فعالیت فیزیکی سنگین به مدت چند ساعت) به کاهش کبودی و تورم کمک می‌کند. اگر بیمار داروی خاصی مصرف می‌کند یا دارای بیماری زمینه‌ای (مثل اختلالات قلبی-عروقی یا دیابت) است، لازم است پزشک از آن مطلع باشد؛ تحقیقات اخیر نشان داده‌اند بوتاکس در این بیماران نیز به‌طور کلی بدون عوارض جدی است. در نهایت، تصمیم برای ادامه تزریق‌های بلندمدت بوتاکس باید با بررسی فواید و هزینه‌های مالی آن و مقایسه با گزینه‌های دیگر (مثل ژل‌های پوستی) اتخاذ شود.

جمع‌بندی

به گزارش تحقیقات و منابع معتبر، بوتاکس در صورتی که درست و توسط متخصصان انجام شود، روشی نسبتاً ایمن و کارآمد برای از بین بردن چین‌وچروک‌های پیشانی در بزرگسالان جوان و میانسال است. مزایای زیبایی آن شامل صاف شدن خطوط صورت، ایجاد ظاهر شاداب‌تر و در مواردی پیشگیری از عمیق‌تر شدن چروک‌هاست. از سوی دیگر، ممکن است عوارض خفیفی مانند کبودی یا سردرد بروز کند و در موارد نادر مشکلات جدی‌تری پیش آید که اغلب با توقف درمان بهبود می‌یابد. آخرین داده‌های بالینی (سال ۲۰۲۵) نشان می‌دهد انواع جدید بوتاکس با طول مدت اثر تا شش ماه و رضایت بالا در برخی موارد در دسترس هستند. در نهایت، کلید حفظ بی‌ضرری بوتاکس در درازمدت، ارجاع به پزشک مجرب، رعایت توصیه‌های پس از تزریق و ارزیابی دوره‌ای نتایج است تا این روش زیبایی در گروه سنی ۱۸–۶۰ سال به بهترین نحو و با حداقل خطر ممکن به کار رود.

 

منابع

  • Cynthia McCormick Hibbert، “How safe is Botox? A cluster of botulism cases is raising concerns about the cosmetic procedure,” Northeastern University News (June 10, 2025).

  • Botox injections، Mayo Clinic (سایت رسمی مایو کلینیک، بروزرسانی شده تا ۲۰۲۵).

  • Karyn Kahn, DDS، “Botox for TMJ Pain: What To Expect,” Cleveland Clinic Health Essentials (January 6, 2025).

  • J. M. Yoo و همکاران، “Efficacy and Safety of a Newly Developed Botulinum Toxin A (MBA-P01) in Patients with Moderate-to-Severe Glabellar Lines,” Toxins 17(4):160 (March 23, 2025).

  • Sun Y. Choi و همکاران، “Efficacy and Safety of CKDB-501A in Treating Moderate-To-Severe Glabellar Lines: A Randomized, Double-Blind, Active-Controlled Phase III Trial,” Journal of Cosmetic Dermatology 24(7):e70305 (June 30, 2025).

  • “IMCAS 2025: New Galderma phase IIIb data reinforce rapid onset and long-lasting aesthetic improvement with RelabotulinumtoxinA (Relfydess™),” Galderma Press Release (January 31, 2025).

  • پگاه آذرخش، «عوارض بوتاکس در دراز مدت»، کلینیک زیبایی مدس، (۱۲ بهمن ۱۴۰۳، معادل فوریه ۲۰۲۵).

  • Pure Skin MedSpa، “Who Should Not Get Botox or Fillers? Honest Advice From a Medical Provider,” (وبلاگ زیبایی، اوت ۲۰۲۵).